FELJTON (1): Nastanak i razvoj Sela Doboj
- Autor Rođeni seljanin Doboja
- Budite prvi koji će ostaviti komentar!
Prema priči i tradiciji sačuvanoj u narodu, stanovnici ovog područja su porijeklom sa Kosova i Metohije. Legenda kaže da su Srbi koji su bježali od Turaka prema Savi i Dunavu, poslije bitke na Kosovu našli utočište u planinskim predjelima nedaleko od Doboja gdje su se nastanili. Poslije izvjesnog vremena željeli su da izgrade stalnije naselje u neposrednoj blizini u dolini rijeke.i odlučili su da se nastane u ravnici, oivičenoj brdima koja će ih štititi od neprijatelja. Mjesto na kome su donijeli tu odluku zove se Doboj.
Selo Doboj od svog postanka, pa do danas počiva na rodbinskoj osnovi. Tokom druge polovine XX veka i prve dekade XXI veka u selu se povećavao broj stanovnika, te ono dobija današnji izgled. Običaj je bio da muška djeca ostaju u selu, i da im se izgradi posebna „zgrada“, dok bi se ženska djeca udavala po okolnim selima. Posljednjih godina selo Doboj broji sve manje stanovnika, od kojih neki nisu stalni.
U selu preovlađuje stanovništvo sa preko 50 godina života, što može predstavljati prepreku za razvoj seoskog turizma, ne zato što oni ne mogu raditi u turizmu, nego zato što su pri kraju životnog vijeka, a nema ko da ih naslijedi. Selo će tako u neko dogledno vrijeme potpuno opustijeti.
Do kraja XX veka pismenost se učila, uglavnom u crkvama i manastirima prepisivačkom djelatnošću. Od 2000. godine u ovom kraju ljudi počinju da se školuju, u pravom smislu te riječi, a Doboj svoju prvu školu dobija poslije otadžbinskog rata. Posljeratna generacija stanovništva ima uglavnom četvorogodišnje obrazovanje dok kasnije generacije imaju završenu srednju školu i danas žive i rade uglavnom u zapadnoj Evropi.
Kada se govori o stanovništvu, ne može se nepomenuti narodna nošnja. U tom smislu treba reći da je nošnja stanovnika sela Doboj tipična bosanska. Muška nošnja je dobro poznata, a čine je gunj, xamadan (prsluk), čakšire, vunene čarape i opanci. Muška odjeća je bila izrađivana uglavnom, od čoje, zelene ili plave boje. Gunj i xamadan su bili opšivani crnim gajtanima, i što ih je više bilo domaćin je bio bogatiji.
Ženska nošnja nije toliko upadljiva, a činile su je duga bela košulja, pregača, marama, čarape i opanci i uglavnom su je izrađivale žene u domaćinstvima.
O našem lepom selu
Okolina sela Doboj ima veoma povoljne klimatske i pedološke uslove za svestran razvoj poljoprivrede. Bogatstvo tekuće i izvorske vode uslovilo je veoma dobre prinose žitarica, povrća, voća i krmnog bilja. Žitelji sela od žitarica najviše uzgajaju kukuruz, ovas i pšenicu. Od ratarskih kultura, na prvom mjestu je šljiva koja se izvozila, ne tako davno, u Zapadnu i Srednju Evropu. Međutim, danas su pušnice, tj. sušare za sušenje šljiva I male radionice za proizvodnju sokova I domaćih sirupa skoro sve porušene ili nisu više upotrebljive zbog oronulosti, zuba vremena,ali I nebrige seljana a šljivici su mahom iskrčeni. Zbog toga što se stanovništvo sela uglavnom bavi stočarstvom i zemljoradnjom nema specifičnih zanata koji se mogu vezati za ovu malu seosku sredinu.
Priroda je u ovom selu mnogo uticala na način života ljudi i na izgled njihovog najužeg životnog okruženja. Odmah po dolasku u ove krajeve ljudi su imali dosta posla da bi se tu mogli održati. Krčili su šumu, koja je tu bila da bi sagradili kuće i stvorili okućnice. Skromnost u raznovrsnosti i veličini objekata proizilazi zbog načina privređivanja ovog planinskog sela, jer se zna da im je stočarstvo bilo glavno zanimanje, zbog čega su veći deo godine stočari provodili na pašnjacima oko sela gdje su im bile pomoćne kolibe.
Selo Doboj predstavlja živi muzej tradicionalnog života i arhitekture, do sad još nenarušenih u većoj mjeri, te je kao takva, vrlo značajna za proučavanje društvenog, istorijskog i kulturnog razvoja, kao i za podsticaj stambenoj seoskoj arhitekturi.
Selo Doboj, kao primjer, nastalo je kao rezultat prirode, klime, raspoloživog materijala, načina porodičnog života, graditeljskih tradicija i istorijskih zbivanja, predstavlja ruralno kulturno dobro od izuzetnog značaja. Razvojem seoskog turizma stanovništvo bi dobilo značajne materijalne prihode za održavanje objekata, a ni mlađe stanovništvo ne bi, u toj mjeri, odlazilo u pečalbu. Upravo bi turizam mogao afirmisati selo i učiniti ga pogodnijim za život stanovništva. Time ne bi dominantno Stanovništvo činili stariji ljudi, a mladi bi imali perspektivu i šansu da ostanu i žive na selu, i ne bi bilo potrebe da traže sreću na nekom drugom mjestu.
Nastaviće se...