POPLAVE I ZARAZNE BOLESTI: Procjena rizika i preventivne mjere

• Oboljenja  koja se prenose nečistom  vodom, poput: tifoidne groznice, kolere, leptospiroza i hepatitisa A.
• Oboljenja koja prenose vektori (insekti, životinje), poput malarije , denge, žute groznice, groznice Zapadnog Nila.

Oboljenja  koja se prenose nečistom  vodom

Poplave su praćene rizikom od infekcija, ali  rizik je nizak  ako nije zahvaćena velika populacija  ili nisu ugroženi izvori pitke vode

Najveći riziko faktor je kontaminacija izvora pitke vode, ali iako se i to dogodi adekvatnim mjerama opasnost se može smanjiti  pravovremenim i pravilnim reagovanjem.   

Rizike stvara i produženi kontakt stanovništva sa  zagaženom vodom;  kontaminacija povreda, infekcije kože, infekcije očiju, grla, disajnih organa. Ipak ova poslednja oboljenja imaju manji epidemiološki značaj.

Jedino epidemiološki značajno obojenje koje se prenosi direktno iz zaražene  vode je leptospiroza.

Prenos se odvija kontaktom kože i sluznica sa  vodom, zemljom biljkama ili blatom koji su kontaminirani urinom glodara u kojem se nalazi ova spiralna bakterija. Poplave pogoduju umnožavanju glodara. Moguće je da uticaj na uvećavanje populacije miševa i voluharica ima i efekat klimatskih promjena koji je doveo do poplavljivanja stanovništva.

Oboljenja koja prenose  vektori

Poplave mogu indirektno uticati na porast  vektorskih oboljenja kroz povećanje broja i rasprostranjenosti životnih staništa za vektore. Stajaća voda nastala nakon teških kiša ili izljevanja rijeke je idealno mjesto za razmnožavanja i umnožavanje komaraca. Poplave inicijalno unište njihova staništa da bi se sa povlačenjem vode nametnici vratili. Vrijeme od poplave do izbijanja recimo epidemije malarije je obično 6-8 nedelja.

Rizik od izbijanja epidemija vektorskih oboljenja je uvećan izmjenom ljudskog ponašanja tokom katastrofa
(produžena izloženost komarcima radi spavanja izvan domova, privremeni prekid antiepidemijskog djelovanja nadležnih službi radi aktivnosti neposrednog spašavanja ljudskih života), ali i promnena u staništu koje nakon katastrofe postaje naročito pogono za nametnike ( klizišta, uništenje staništa za prirodne neprijatelje nametnika, promjene riječnog korita, gubitak šuma)

Rizik koji predstavljaju leševi

Uprkos rasprostranjenom vjerovanju - ne postoji epidemiološki začaj od od prenosa bolesti sa leševa.

Većina uzročnika ne poživi dovoljno u ljudskom tjelu nakon smrti ( HIV kao izuzetak – može opstati do 6 dana) tako da su izvori akutnih oboljenja najvjerovatnije – oni koji su  preživjeli.

Posebne mjere su potrebne jedino kod preminulih od kolere i hemoragičnih groznica.

Ipak, ljudi koji rade na asanaciji terena ( uklanjanju leševa preminulih ljudi i stoke u zoni katastrofe) su u riziku od tuberkuloze, virusa sa afinitetom ka krvi (hepatitis B i C , HIV), probavnih virusa ( rotavirusni prolivi), salmonele, tifusne i paratifusne groznice, hepatitisa A, šigeloze i kolere. Tuberkuloza se može dobiti ako se bakterija aerosolizira (sitne kapljice sa uzročnikom koje lebde u vazduhu) pri manipulisanju sa lešom.

Virusi prenosivi  krvlju se mogu usvojiti direktnim kontaktom sa zaraženom krvlji ili tjelesnim izlučevinama kroz i najmanja oštećenja na koži, povredom na djelove kosti umrle osobe ili korištene medic. Igle ili izlaganjem membrana pri prskanju krvi ili tjelesnih tečnosti.

Probavne infekcije  su češće jer mrtva tijela ispuštaju feces:  naročito su opasne situacije u kojima su leševi u blizini vodozahvatnih zona.

Javni djelatnici i zdravstveni radnici  trebaju biti edukovani  o pravilnim metodama asanacije terena.

Ostali zdravstveni rizici koji prate poplave

Utapanje i razne vrste povreda. Tetanus nije čest kod povreda koje prate poplave tako da masovne vakcinacije stanovništva protiv tetanusa nisu neophodne.

Hipothermija (pothlađivanje organizma) može se javiti kao zrdavstveni problem, naročito kod male djece ili osoba zarobljenih bujicama tokom dužeg vremena.

Nestanak električne energije može prekinuti snabdjevanje stanovništva vodom što opet može imati posledice na porast oboljenja  vezanih za nečistu vodu.