ZAVRZLAME OKO BORAČKIH PITANJA: Koncepcija BORS-a nije ostvarena

Status borca, prema prvom boračkom zakonu, mogli su ostvariti građani Republike Srpske koji su učestvovali u:

1) srpskoj vojsci (popularno: solunci) u Prvom svjetskom ratu;
2) borci, učesnici Jugoslovenske vojske u otadžbini (JVO) i učesnici Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije u Drugom svjetskom ratu;
3) srpski borci, učesnici u ratovima za spas srpskog naroda i građana u građanskim ratovima poslije raspada Jugoslavije.

Status borca mogli su ostvariti i strani državljani koji su, kao dobrovoljci, učestvovali u Vojsci Republike Srpske i drugim regularnim jedinicama (MUP RS i slično).

U stvari, svi borci koji su tokom dvadesetog vijeka dali doprinos u oslobađanju srpskog naroda i građana mogli su dobiti status borca. Kao takvi, nakon demobilizacije, mogli su se uvrstiti u BORS, kao ravnopravni članovi. Boračka organizacija Republike Srpske trebala je da se, ustavno i zakonski, utvrdi kao organizacija od posebnog društvenog interesa i značaja u državi Republici Srpskoj. Unutar te organizacije trebalo je da se organizuju pojedinačna udruženja (SUBNOR, Udruženje boraca, Udruženje RVI, Udruženje porodica poginulih, Udruženje boraca JVO). Odnose unutar BORS-a je trebalo utvrđivati statutima, a prema državi zakonima.

Boračka organizacija Republike Srpske, kao organizacija od posebnog društvenog interesa i značaja, imala bi društvenu ulogu sa obavezama, pravima i odgovornostima pred državom i narodom. Takvu ulogu imaju komora i sindikati. Boračka organizacija Republike Srpske je trebalo da se brine o tradiciji, očuvanju rodoljublja u narodu, patriotizma u otadžbini, jedinstva nacionalnih snaga u pojavama opasnosti, socijalno-ekonomskom stanju članova i porodica… Posebnu ulogu BORS je trebao da preuzme u oporavljanju ispisane istorije i nametne obavezu naučnog istraživanja prije ispisivanja.

Koncepcija BORS-a oko koje je postignuta saglasnost vrhovnog komandanta, Glavnog štaba i ministra boraca pri donošenju prvog zakona o borcima nije ostvarena. Bitni faktori su zatajili. Postojali su SUBNOR i Udruženje boraca formirano u toku građanskog rata. Međutim, sektašili su svako na svoj način. SUBNOR nije mogao dalje od predrasuda o JVO. Udruženje boraca su kontrolisale socijalističke partije Srbije i Srpske. Nisu mogli da se otkače od parcijalnih interesa. Bio im dovoljan SUBNOR.

Kada je Udruženje boraca izvučeno ispod partijske kontrole socijalista, palo je pod stranačku kontrolu nacionalista. Srpska demokratska stranka je, do posljednje izborne skupštine, imala svoje ljude na čelu BORS-a (Borislav Bojić iz Prijedora, Savo Cvjetinović iz Bijeljine i Pantelija Ćurguz iz Kozarske Dubice). Čini se da rukovodstvo BORS-a nije nikada razgovaralo i razmišljalo o iznesenoj koncepciji BORS-a. Ali, vidi se da je stalno težilo, kao i danas, da ima ekskluzivitet nad boračkom populacijom i monopol u određivanju organizacionih odrednica. O stvarnoj ulozi, obavezama, pravima i odgovornostima se razmišlja i raspravlja ispod društveno-nacionalnog i državnog nivoa interesa, a upravo iz toga proizlaze značaj, uloga i sve što se uz njih podrazumijeva.

Stranke, partije i pojedinci koji nisu sazrijevali sa Srpskom stalno rasturaju BORS. Zloupotrebom položaja članstvo koriste kao glasačku mašineriju, a to plaćaju jednokratnim pomoćima koje puštaju u obimnijem opsegu samo pred izbore. Neki odu toliko daleko da povuku poteze koji se mogu smatrati suprotnim od ineresa Srpske. U Doboju je SUB NOR razbijen i formirana nova organizacija, pod novim nazivom, saglasna sa takvom organizacijom u Federaciji Bosne i Hercegovine, a isključena iz SUBNOR-a Srpska. Sa članstvom opštine-grada Doboj u Zajednici turskog svijeta, to je u potpunom saglasju. Ako to ne interesuje borce, koga će ?!

Ministar nadležan za boračka pitanja u Vladi Republike Srpske kad reaguje na protest rukovodstva BORS-a što prihvata brojna udruženja u rang s BORS-om, govori o jednakosti prava i tome slično. Baš onako kako se o tome trabunja na radionicama koje organizuju Amerika i NATO kada nas skreću s našeg pravog puta.

Vojislav Radišković,
pukovnik VRS