DOBOJ: Akcija prikupljanja knjiga za Prebilovce

Izuzev udžbenika i stručne literature, tokom akcije biće prikupljane razne vrste knjiga, između ostalog, enciklopedije, knjige lektire, beletristika, rječnici.

Radojčić ističe da ova akcija ima i za cilj da se mlade generacije upoznaju o stradanju Srba tokom Drugog svjetskog rata u Prebilovcima, da bi se takva dešavanja otrgla od zaborava i da se kao takva nikada ne ponove na ovim prostorima.

Stana Arnaut bila je učiteljica u Prebilovcima koja je zajedno sa 120 učenika svirepo ubijena tokom Drugog svjetskog rata.

Prebilovci su naseljeno mjesto u opštini Čapljina koje pripada Federaciji BiH. Prema popisu stanovništva iz 1991. godine, u naselju su živjela 174 stanovnika. Prema preliminarnim podacima popisa stanovništva 2013. godine, u naseljenom mjestu Prebilovci ukupno je popisano 61 lice.

U Drugom svjetskom ratu naselje sa više od 1.000 stanovnika, rat su preživjela samo 172 mještanina.

U građanskom ratu u BiH 1992. godine stanovništvo iz Prebilovaca je protjerano, selo zapaljeno, a miniran je Hram posvećen Saboru srpskih svetitelja i Prebilovačkih velikomučenika u čijoj su kripti bili sahranjeni posmrtni ostaci žrtava iz Drugog svjetskog rata.

U Drugom svjetskom ratu selo je izraslo u simbol stradanja srpskog naroda u NDH-a poglavnika Ante Pavelića. Bacanjem žive djece i njihovih majki u jamu Golubinku kod Šurmanca ubijeno je oko 600 stanovnika ovog sela. Dogodilo se to 6. avgusta 1941. godine. U istom mjesecu na više od 40 mjesta ubijeno je još 200 ljudi iz ovog sela.

Prebilovcima su tada potpuno uništene 52 porodice, a 36 ognjišta je ugašeno.

Srpska pravoslavna crkva slavi stradale u ovom pokolju kao Svete mučenike prebilovačke. Preminuli akademik Milorad Ekmečić je sin jednog stradalnika.

Većina jama u kojima su stradali Srbi je 1961. godine zabetonirana, a pored njih je Savez boraca podigao spomenike u vidu bijelih, granitnih stubova, sa natpisima na latinici, na kojima su pominjane ubijene žrtve fašista ili ustaša u ljeto 1941. godine, bez pominjanja broja i nacionalnosti žrtava, čak ni sela iz kojih potiču.

Od 1974. godine rodbina žrtava je počela organizovano, na datume stradanja, u kolonama automobila da posećuje jame. Do 1990. godine sveštenicima nije dozvoljavano da na jamama služe parastose.

Tek 1990. godine pred 50 godina od stradanja u NDH-a, srpski narod je počeo da skida betonske oklope iz 13 hercegovačkih jama, uključujući i Golubinku, sa tri velika stratišta. Izvađene su kosti oko 4.000 Srba, stradalih u ustaškim pogromima od 1941. do 1945. godine.

Pored kostura i predmeta žrtava pronađeni su tada dokazi mučenja - bodljikava žica, lanci sa katancima, ekserima...

Dana 24. novembra 1990. godine u Prebilovcima pred školom bili su preneseni kosturni ostaci, koji su 4. avgusta 1991. godine sahranjeni u kripti crkve. Parastos je tada služio blaženopočivši patrijarh Pavle.

Iste godine objavljen je i dokumentarni film "Evo naše dece", autora Zdravka Šotre o mučeničkom stradanju Srba u Prebilovcima, otvaranju jame, sahrani i svjedočanstvima potomaka.