SLOBODA RIJEČI: Bregzit i mi

Odgovor na pitanje postavljeno u prethodnom pasusu je vrlo jednostavno. Tržište Evropske unije, na kojem postoji skoro 500 miliona potrošača, jeste luksuz i privilegija koju ovim potezom London dovodi u pitanje. Iako je bivša Jugoslavija imala hiljadu mana, sigruno je postojao barem jedan razlog zbog kojeg je trebala preživti barem u obliku neke ekonomske unije suverenih država, a taj razlog je njeno tržište koje bi danas brojalo oko 22 miliona potrošača.

Koliko je to tržište bilo važno, najbolje ćemo shvatiti ako pročitamo rad hrvatskog naučnika Zdravka Petaka, a koji nosi naslov "Ekonomska pozadina raspada socijalističke Jugoslavije". U zaključnom dijelu svoje studije, pomenuti profesor kaže sledeće: "Gubitak zajedničkoga jugoslavenskog tržišta postao je, neovisno o enormnima izravnim i neizravnim troškovima rata, ključnim uzrokom ekonomske stagnacije zemalja što su proistekle iz raspada SFRJ". Jedina država koja je uspjela da prebaci "tranzicioni prag" (ostaviri veći BDP od onog prije izlaska iz SFRJ) bila je Slovenija, a to je uspjela tako što je jugoslovensko tržište zamijenila tržištem Evropske unije.

Za razliku od Ujedinjenog Kraljevstva gdje pola građana u euforičnom stanju proslavlja referendumsku odluku o izlasku iz Evropske unije, a pola (blago rečeno) negoduje zbog toga, Srbi su jedini narod kojem je Bregzit draži nego samim Britancima.

Koliko god bio katastrofalan nestanak jugoslovenskog tržišta po srpsku privredu, toliko i još više mogla bi da bude katastrofa nedostupnost evropskog tržišta malim balkanskim ekonomijama. Orijentacija Srbije prema Evropskoj uniji nije važna samo za nju, kao jedina ekonomsko-politički realna opcija (jer je, između ostalog, okružena državama EU i NATO-a), nego i za srpsko stanovništvo u Hrvatskoj, a posebice u Bosni i Hercegovini. U ovom tekstu nije potrebno ni spominjati koliko spoljno-političke orijentacije Hrvatske i Srbije determinišu kohezionu strukturu bosanskog društva kada su u saglasiju kao u slučaju EU integracija, a koliko mogu biti destruktivne po bosansko društveno tkivo najbolje se vidi u slučaju različitih stavova ove dvije države po nekim pitanjima kao što je npr. pristupanje NATO paktu.

Na veliku žalost svih srpski evroskeptika oboljelih od patološke ljubavi prema "majčici Rusiji", iako rezultat referenduma posredno može uticati da se izmijeni oblik egzistencije onog što danas poznajemo kao EU, ali on kao takav neće dovesti do nestanka Evropske unije. Da bi to bolje shvatili trebali bi da se vratimo u VII vijek p. n. e.

Prema dobro poznatoj legendi, bog rata Mars i vestalka Reja Silvija, dobili su dva sina, a jedan od njih je bio Romul koji će 754. god. p.n.e. osnovati grad koji će nazvati Roma – Rim. Iz tog grada, prvobitno male komune, nastala je do tada najveća država koju je svijet ikada vidio i za koju se smatra da postoji do 565. (ili 476.) god. n.e. – Rimsko Carstvo. Iako je od nestanka te države, koja se poziva na tradicije ove legende, prošlo oko 1451 (odnosno 1540) godina, ta država je živa više nego što možemo zamisliti. Pragmatični rimski duh oličen u njegom pravu, polazeći od Leges duodecim tabularum (Zakon dvanaest tablica), pa do Justinijanovog Corpus iuris civilis-a (najopsežnije i najsistematičnije kodifikacije rimskog prava), utkan je u naša društva kao osnova bez koje mi ovakvi kakvim sebe poznajemo ne bi ni postojali.

Na istom mjestu, samo 2770. godina kasnije, Njemačka, Francuska, Italija, Belgija, Holandija i Luksemburg (dakle bez Velike Britanije), potpisuju potpisuju 1957. godine dva ugovora, a koji će bitni poznati pod imenom Rimski ugovori. Jedan od tih ugovora je bio Treaty establishing European Economic Community – Ugovor o uspostavljanju Evropske ekonomske zajednice. Rimsko Carstvo je imalo svoje uspone, ali i padove. Tako i Evropska unija, kao najveća političko-državna struktura u Evropi, pored uspona, ima i svoje padove.

Odlazak Velike Britanije je svakako jedan od tih padova, ali ne jedini i prvi udarac takve vrste sa kojim se Evropska unija susreće, tako da je ona zlosutna formulacija "Velika Britanija je prva država koja napušta EU" i nije baš tačna. Jer, manje je poznato, da su još 1982. godine na jednom ovakvom referndumu građani Grenlanda glasali za istupanje Grenlanda iz EU. Istina, tada se još nije radilo o Evropskoj uniji, jer se ova zajednica zvala Evropska ekonomska zajednica, ali se nije raspala. Ko bi izgubio, a ko bi dobio, ako bi Velika Britanija na kraju stvaro izašla iz EU, nije jednostavno saznati. Izgubili bi svi, ali ponajviše UK. Jer Velika Britanija ne bi bila prva država koja je izašla iz EU, ali bi sigurno mogla biti prva država koja bi tražila da se vrati u Eevropsku uniju. Naravno, ako to Škotska ne bi uradila prije, jer svađa u kući je već na vidiku.

Čak, i slučaju nekog mnogo lošijeg scenarija, Evropska unija bi nastavila da postoji kroz svoje propise koji su odavno postali dijelom nacionalnog zakonodavstva naših država putem harmonizacije domaćih propisa sa principima proklamovanih u acquis communautaire (pravo Evropske unije).