Rajko Vasić: Kako se kradu izbori

Rogobatni tajkuni u stranke se uvlače i kupuju izbore, što doprinosi opštem shvatanju krađe i kupovine. Kakva je stvarnost.

Čak i u vukojebini kakva je BiH, kupovina i krađa izbora je veoma komplikovan i zahtjevan projekt. Jer uključuje mnogo ljudi i uvijek je problem da se spriječi odliv informacija.

Postoji nekoliko ustaljenih tehnologija krađe i kupovine glasova.

UPIS PREFERENCIJALA - To amateri samo tako zovu. Stvari stoje prostije. Radi se o tajnom dogovoru svih članova Biračkog odbora koji, kada se razbroje listići za stranke, svako dobije listiće svoje stranke i upisuje krstiće za one stranačke kandidate za koje su dali obećanje ili dobili pare.

To nije krađa glasova između stranaka već krađa glasova unutar stranaka. Zbog ovog procesa rezultati kasne u u Opštinsku Izbornu Komisiju i u CIK.

BUGARSKI VOZ -  Bugarski voz je proces u kojem je potrebno prethodno otuđiti, ukrasti, smuvati, jedan prazan glasački listić. Ili imati falsikat koji se neće uočiti, što je manje vjerovatno.

Onda se taj listić popunjava u interesu određene stranke i kandidata i daje glasaču koji ga samo ubacuje u kutiju a iznosi prazan. Prazan listić se, od strane lopovske inženjerije, opet popunjava i daje sljedećem.

I tako do zatvaranja birališta, odnosno do broja birača koje kontrolišeš. Bugarski voz je znak da neko ili stranka kontroliše određeni broj birača na biračkom mjestu.

To mogu biti razni načini kontrole, od finansijskih, rodbinskih, ideoloških, interesnih do kriminalnih do prijetećih i ucjenjivačkih. Bugarski voz je tek kontrola tog procesa koji je već unaprijed obavljen. Suština krađe samo je u krađi jednog praznog listića.

LAŽNI IZVJEŠTAJ SA BIRAČKIH MJESTA - To je proces koji takođe podrazumijeva konsenzus svih članova Boračkog odbora. Bez obzira kakav je rezultat, u izvještaju se upisuju dogovorene i doplaćene brojke.

Bitno je da korekcija nije previše očigledna jer bi to moglo izazvati dodatno brojanje, negdje na nekom udaljenom mjestu što bi razotkrilo cijeli proce. Mada je to rizićno i za više izborne instance i tome se teško pristupa.

LAŽNI IZVJEŠTAJ IZ OPŠTINSKE IZBORNE KOMISIJE - To je prevelik zalogaj. Ali je moguć u malim opštinama. I moguć uz vezu sa nekim u glavnom biračkom tijelu zemlje.

KUPOVINA POJEDINAČNIH GLASOVA -  To je proces od birača do birača. Pri čemu se rijetko pare daju unaprijed već se traži neki dokaz, snimak mobilnim telefonom, određena boja olovke, što će registrovati član Boračkog odbira i slično.

KUPOVINA GRUPNIH GLASOVA - To rade seoski i drugi Džambasi kojih se često zove Vođama mišljenja i drugim lirskim nadimcima. Vođa mišljenja uzima pare i garantuje sto, dvjesta, trista, glasova.

U pravilu, to obećanje se ispunjava. Niko se pretjerano ne raspituje kako se to ostvarilo ali je bitno da se zainteresovani obraćaju onima koji su već provjereni, koji garantuju i koji za svake izbore glasove mogu prodavati drugom kupcu.

VREĆE - O tome ne treba da se razglaba. Tu je sve moguće.

GLASANjE POŠTOM - Haos.

IZUZIMANjE LIČNIH KARATA - Dan prije izbora pojedinci, učesnici u krađi i kupovini, pokupe lične karte od birača sa određenog biračkog mjesta.

Vlasnici se neće ni pojaviti na biračkim mjestima a „glasanje“ će se obaviti u ovkiru dogovora unutar Biračkog odbora. Izuzimanje ličnih karata podrazumijeva neki kupoprodajni aranžman.

GROBLjANSKI GLASOVI -  Neažurni birački spiskovi i neprecizna evidencija stranačkih članova omogućuju stranci koja vlada Biračkim odborom da u svoje glasove, na preostalim litićima, ubacuje i glasove mrtvih i odseljenih.

DISPERZIVNOST BIRAČKOG ODBORA - Svaki član Biračkog odbora sarađuje sa onima koji mu, u okviru stranke, nude najbolje uslove. To znači da mogu da se glasovi prodaju unutar opštine ili unutar izborne jednice.

MANIPULACIJE NA CENTRALNOM BROJAČKOM MJESTU - I pored prava svake stranke da akredituje posmatrače, taj proce je potpuno nekonotrolisan.

PRODAJA MJESTA U BIRAČKIM ODBORIMA - Čitav niz nebitnih stranaka postoji i ide na izbore radi prodaje mjesta u biračkim odborima.

To je slabost ovdašnjeg zakonodavstva. Prodajom mjesta daju se mnoge povoljnosti i mogućnosti strankama koje su osposobljene za krađu i kupovinu. To je njihov rast akcija u biračkim odborima.

IMENOVANjE SVOJIH POSMATRAČA - Često lokalni moćnici u strankama zahtijevaju da oni, za svog kandidata i slično, postavljaju posmatrače na biračkim mjestima.

To su u pravilu blećci koji pojma nemaju i koji za neku malu paru kojom su zadovoljni, obave taj posao a da i ne znaju čemu su prisustvovali. Stranka koja to dozvoli za žaljenje je.

JOŠ BEZBROJ NAČINA - Registrovano je više od osamdeset načina krađe glasova. Ali mnogi od tih načina zavise od uslova u konkretnoj zemlji.

Nekoliko činjenica je bitno.

- Teško je ukrasti i kupiti toliko glasova da bi se izbori preokrenuli mimo opšte volje birača. Tako su izbori samo jedna velika pijaca nakupaca i kalamara, koji, pored na stranački događajima, šatori, hrana, bine, pevaljke, majice, zastave i slično, zarađuju i na glasovima.

-Kupuju i kradu male stranke. Velike i organizovane ne. Kad počnu to da rade, već su propale.

-Kadgod kasne rezultati više od dva časa sa biračkog mjesta ili iz opštinske izborne komisije, u pitanju je krađa ili kupovina.

- Svako kašnjenje preliminarnih rezultata iz centralnog izbornog tijela, nakon svanuća, znak je manipulacija.

- Svaka krađa, kupovina ili bilo koja značajnija manipulacija, znak je slabosti stranaka koje učestvuju na izborima. Znak je njihove loše organizacije ili nedovoljno opredijeljene i provjerene mreže aktivista.

- Nema borbe protiv toga. Jer to je jedna od izraslina trajnih osobina društva i ljudi.